A física da Stoá

Autores

  • Rodrigo Pinto Brito VIVA VOX / DFL / UNIVERSIDADE FEDERAL DE SERGIPE

DOI:

https://doi.org/10.47661/afcl.v7i14.1433

Palavras-chave:

Cosmologia, física, causalidade, pneuma

Resumo

Tendo vista a noção Estoica de filosofia como sistema tripartite e a imbricação entre suas partes, há uma ligação entre a parte física que, de modo geral, diz respeito ao que concerne ao mundo físico — começando por questões sobre a á¼€Ïχή originária e incluindo ciências empíricas como a astronomia e a medicina — e a parte ética, cujo principal preceito é “viver uma vida conforme a natureza”. Desse modo, para se compreender efetivamente o significado da ética da Stoá, é necessário que se compreenda os conceitos que norteiam sua física.

Referências

a) Fontes primárias:

ALEXANDER OF APHRODISIAS. On Aristotle's "Topics 1". In: Ancient Commentators on Aristotle. Cornell: Cornell University Press, 2001.

ARISTOTLE. The Works of Aristotle. Londres: Encyclopaedia Britannica, 1952.

ARISTOTLE. The Complete Works of Aristotle. The Revised Oxford Translation. BARNES, J (ed.), 2 vols. Princeton: Princeton University Press.

CALCIDIUS. Commentaire au Timée de Platon. In: Histoire Des Doctrines De L'antiquite Classique. Paris: Vrin, 2012.

CLEOMEDES. Cleomedes' Lectures on Astronomy: A Translation of The Heavens. In: Hellenistic Culture and Society. California: University of California Press, 2004.

CLEMENT OF ALEXANDRIA. Miscellanies (Stromata). Memphis: Bottom of the Hill Publishing, 2012.

DIELS, H.; KRANZ, W. Die Fragmente der Vorsokratiker, 3 vols. Berlim: Weidmann, 1974.

DIOGENES LAERTIUS. Lives of eminet philosophers. HICKS, R. D. (trad.). Londres: William Heinemann, 1975.

DIÔGENES LAÊRTIOS. Vidas e Doutrinas dos Filósofos Ilustres. Trad. Mário da Gama Kury. Brasília: Editora UNB, 2008.

DIOGENES OF OINOANDA. The Epicurean Inscription by Diogenes of Oinoanda (c. 200 CE). SMITH, M. F. (trad.). Nápolis: Bibliopolis, 1992.

DORANDI. Filodemo. Storia dei filosofi [.] : Platone e l'Academia, La scuola di Epicuro, 12. Nápolis, 1991.

DORANDI. Filodemo, Storia dei filosofi: La stoà da Zenone a Panezio (PHerc. 1018). In: Philosophia antiqua, vol. LX, Leyde-New York-K¶ln 1994.

DORANDI. Filodemo. Gli Stoici (PHerc. 155 e 339). In: CErc 12 (1982): 91--133.

EPICTETO (FLÁVIO ARRIANO). O Encheirídion de Epicteto. DINUCCI, A.; JULIEN, A. (trads.). São Cristóvão: Universidade Federal de Sergipe, 2012.

GALENI. De Placitis Hippocratis et Platonis. Berlim: Akademie Verlag, 2005.

KIRK, G. S.; RAVEN, J. E.; SCHOFIELD, M. Os filósofos pré-socráticos. Lisboa: Fundação Calouste Gulbekian, 1994.

L. ANNEUS SENECA. Ad Lucilium Epistulae Morales, 3 vols. GUMMERE, M. (trad.). Londres: William Heinemann Ltd, 1917-1925.

L. ANNEUS SENECA. L. Annaeus Seneca. Moral Essays. Londres e Nova Iorque: Heinemann, 1928.

L. ANNEUS SENECA. Natural Questions. In: The Complete Works of Lucius Annaeus Seneca. Chicago: University Of Chicago Press, 2010.

LONG, A.A.; SEDLEY, D.N. The Hellenistic Philosophers: translation of the principal sources, with philosophical commentary, 2 vols. Cambridge: Cambridge University Press, 1987.

LONG, H. S. Diogenis Laertii vitae philosophorum, 2 vols. Oxford: Oxford University Press, 1964.

M. TULLIUS CICERO. De Fato. Leipzig: Teubner, 1915.

M. TULLIUS CICERO M. Tulli Ciceronis scripta quae manserunt omnia, fasc. 43. de Finibus Bonorum et Malorum. SCHICHE, T. (trad.). Leipzig: Teubner, 1915.

M. TULLIUS CICERO. de Natura Deorum. PLASBERG (trad.). Leipzig: Teubner, 1917.

M. TULLIUS CICERO. On Academic Scepticism. Cambridge: Hackett Publishing Company, 2009.

M. TULLIUS CICERO. Academicorum reliquiae cum Lucullo. PLASBERG (trad.). Leipzig: Teubner, 1922.

PHILODEMUS OF GADARA. Philodemus on piety: critical text with commentary, 2 vols. OBBINK, D. (trad.). Oxford: Clarendon Press, 1996.

PLATON. Oeuvres Complètes. Paris: Les Belles Lettres, 1920-1956.

SEDLEY, D. The Origins of Stoic God. In: Frede, D.; Laks, A. (eds.). Traditions of Theology. Boston/ Leiden: Brill, 2002.

SEXTO EMPÍRICO. Contra os retóricos. BRITO, R. P.; HUGUENIN, R. (trad.). São Paulo: EdUNESP, 2013.

SEXTUS EMPIRICUS. Complete Works of, 4 vols. BURY, R. G. (trad.). In: Loeb Classical Library. Harvard: Harvard University Press, 2006.

SEXTUS EMPIRICUS. Outlines of Scepticism. ANNAS, J.; BARNES, J. (eds.) Cambridge: Cambridge University Press, 2000.

SEXTUS EMPIRICUS. Against the Ethicists. BETT, R. (trad.). Oxford: Claredon Press, 1997.

SEXTUS EMPIRICUS. Against the Grammarians. BLANK, D. L. (trad.). Oxford: Claredon Press, 1998.

SIMPLICIUS. Simplicius: On Aristotle's "Physics 3". In: Ancient Commentators on Aristotle. Cornell: Cornell University Press, 2002.

SIMPLICIUS. On Aristotle's "On the Heavens 1.10-12". In: Ancient Commentators on Aristotle. Cornell: Cornell University Press, 2006.

PLUTARCH. Plutarch's Morals. Translated from the Greek by several hands. Corrected and revised by. William W. Goodwin, PH. D. Cambridge: Press Of John Wilson and son, 1874.

STOBAEUS. Anthologium. WACHSMUTH, O. H. (ed.). Berlim: Weidmann, 1912.

SYRIANUS. Syrianus: On Aristotle Metaphysics 3-4. In: Ancient Commentators on Aristotle. Cornell: Cornell University Press, 2008.

TAVERSA. Index Stoicorum Herculanensis. Gênes, 1952.

VON ARNIN, H. F. A. Stoicorum Veterum Fragmenta, 4 vols. Munich: K.G. SAUR VERLAG, 2010.

b) Comentadores

ANNAS, J. Doing Without Objective Values: Ancient and Modern Strategies. In: SCHOFIELD, M; STRIKER, G. (eds.). The Norms of Nature: Studies in Hellenistic Ethics. Cambridge: Cambridge University Press, 1986.

BARNES, J; SCHOFIELD, M; BURNYEAT, M. (orgs.). Doubt and Dogmatism, Studies in Hellenistic Epistemology. Oxford: Claredon Press, 1980.

BEVAN, Edwyn. Stoïceiens et Sceptiques. Paris: Société d'Édition “Les Belles-Lettres”, 1927.

BOBZIEN, S. Lógica. In: INWOOD, B (org.). Os Estóicos. São Paulo: Odysseus, 2006.

COUSSIN, Pierre. L'origine e L'évolution de L'EPOXH. In: Revue des Etudes Grecques, n° 42, 1929.

FREDE, M. Essays in Ancient Philosophy. Minessota: University of Minnesota Press, 1989.

GIGANTE, M. (org.). La Villa dei Papiri. Nápoles: 1983.

___________. La bibliothèque de Philodème et l'épicurisme Romain. Paris: Les Belles Lettres, 1987.

HADOT, P. Exercices Spirituels et Philosophie Antique. Paris: Éditions Albin Michel S.A., 1993.

___________. O que é a Filosofia Antiga? São Paulo: Edições Loyola, 2004.

HANKINSON, R. J. Epistemologia estoica. In: INWOOD, B (org.). Os Estóicos. São Paulo: Odysseus, 2006.

________________. Estoicismo e medicina. In: INWOOD, B (org.). Os Estóicos. São Paulo: Odysseus, 2006.

INWOOD, B (org.). Os Estóicos. São Paulo: Odysseus, 2006.

INWOOD, B.; GERSON, L. P. Hellenistic Philosophy: Introductory Readings. Indianápolis: Hackett, 1997.

MOREAU, P-F. Le Stoïcism au XVIe et au XVIIe Siècle. Paris: Éditions Albin Michel S.A., 1999.

LONG, A. A. A tradição socrática: Diógenes, Crates e a ética Helenística. In: GOULET-CAZÉ, M-O; BRANHAM, R. B. (orgs.). Os cínicos: o movimento cínico na Antiguidade e seu legado. São Paulo: Loyola, 2007.

RORTY, R.; SCHNEEWIND, J. B.; SKINNER, Q.; (orgs.). Philosophy in History: Essays on the Historiography of Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press, 1985.

SCHOFIELD, M. Ética estoica. In: INWOOD, B (org.). Os Estóicos. São Paulo: Odysseus, 2006.

SEDLEY, D. A escola, de Zenon a Ário Dídimo. In: INWOOD, B (org.). Os Estóicos. São Paulo: Odysseus, 2006.

__________. Os protagonistas. In: Revista Índice, vol. 02, n° 01- 2010/1.

SELLARS, J. Stoicism. Berkeley: University of California Press, 2006.

STRIKER, G. Greek Ethics and Moral Theory. In: The Tanner Lectures on Human Values, 1987.

Downloads

Publicado

2015-11-22

Edição

Seção

Artigos