Alguns Olhares Gregos Sobre as Estações do Ano: A Temporalidade e o Etnocentrismo

Autores

  • Henrique Fortuna Cairus Universidade Federal do Rio de Janeiro, UFRJ
  • Tatiana Oliveira Ribeiro Universidade Federal do Rio de Janeiro, UFRJ

Palavras-chave:

Estações do ano, Literatura grega antiga, Temporalidade, Determinismo, Etnocentrismo

Resumo

Tenta-se neste artigo uma sistematização de dois aspectos da apreciação grega das estações do ano, a saber, a relação das estações do ano com a interpretação do tempo cronológico (linear, cíclico e misto), e a relação entre as estações e o seu viés climático com o êthos e o éthnos.

Referências

ALSINA, Julieta. Δίαιτα ἀρτοφάγων: a saúde põe a mesa entre os gregos. Rio de Janeiro: UFRJ, 2009. Dissertação de Mestrado.

ARISTOTE. Marche des animaux – Mouvement des animaux. Texte établi et traduit par P. LOUIS. 2e tirage. Paris: Les Belles Lettres, 2002.

ARISTÓTELES. Poética. Tradução e notas de Ana Maria Valente. Lisboa: Fundação Calouste Gulbenkian, 2008.

ARISTOTELIS. De Arte Poetica Liber. Recognovit brevique adnotatione critica instruxi RVDOLFVS KASSEL. Oxford: Oxford University Press, 1982 [1965].

CAIRUS, Henrique Fortuna. O vocabulário fisiológico do tratado hipocrático Da natureza do homem. Rio de Janeiro: Faculdade de Letras da Universidade Federal do Rio de Janeiro, 1994. Dissertação de Mestrado em Letras Clássicas.

______. Os limites do sagrado na nosologia hipocrática. Rio de Janeiro: Faculdade de Letras da Universidade Federal do Rio de Janeiro, 1999. Tese de Doutorado em Letras Clássicas.

______. A alma do corpo e o corpo da alma entre os gregos antigos. Calíope Presença clássica. n. 15, p. 72-90, dez. 2006.

______ & ALSINA, J. A alimentação na dieta hipocrática. Classica (São Paulo), v. 20, nº 2, p. 212-238, 2007.

______ & RIBEIRO, Tatiana Oliveira. Asiáticos diferentes entre si: O Corpus hippocraticum e a alteridade interna. Trabalho apresentado no Congresso da Sociedade Brasileira de Estudos Clássicos, 2003. Disponível em: <http://www.letras.ufrj.br/proaera>. Acesso em: 13/07/2014.

______ & RIBEIRO JÚNIOR, Wilson A. Textos hipocráticos: o doente, o médico, a doença. Rio de Janeiro: Ed. Fiocruz, 2005.

DESCOLA, Philippe & PALSSON, Gísli (org.). Nature and society. Anthropological perspectives. London: Routledge, 1996.

DIELS, H. & KRANZ, W. Die Fragmente der Vorsokratiker. vol. 1, 6th edn., Ed.Berlin: Weidmann, 1951, Repr. 1966. In: THESAURUS LINGUAE GRAECAE (TLG-E). Canon of Greek Authors and Works. Luci Berkowitz et alii. Irvine: University of Carolina, 2000.

GALIEN / KÜHN, KARL GOTTLOB (Ed.) Galeni opera omnia. Leipzig: Car. Cnoblochii, 1821- 1833. BIU Santé (Paris). Disponível em: <http://www.biusante.parisdescartes.fr/histmed/medica/cote?45674>. Acesso em: 07/06/2014.

GUILIELMI PISONIS. De medicina brasiliensi. Libri quatuor: I. De aëre, aquis, & locis. In: DE LAET, Ioannes. Historia naturalis Brasiliae: auspicio et beneficio illustriss. I. Mauritii com. Nassao. Lugdum Botavorum, 1648. Disponível em: <http://www.bibliotecadigital.unicamp.br/document/?code=000119635>. Acesso em: 27/10/2013.

HEINIMANN, Felix. Nomos und physis. Herkunft und Bedeutung einer Antithese im giechischen Denken des 5. Jahrhunderts, Schweitz. Beitr. z. Altert. Wiss., H. 1 Basel, 1945. (Versão de Mauro Engelmann).

HERODOTE. Histoires. Texte établi et traduit par Ph.–E. LEGRAND. Paris: Les Belles Lettres, 1956. 11 vols.

HIPPOCRATES. With an english translation by W.H.S. JONES and E.T. WITHINGTON. London/Cambridge: Loeb Classical Library, 1923-92.

HOMERE. Iliade. Texte établi et traduit par Paul MAZON. Tome I. Paris: Les Belles Lettres, 1987 [1937].

JOLY, Robert. Le niveau de la science hippocratique. Paris: Les Belles Lettres, 1966.

______. Platon, Phèdre et Hippocrate: vingt ans après. In: La collection hippocratique et son rôle dans la médecine: Colloque Hipocratique de Strasbourg. Lieden: E.J.Brill, 1975, p. 407-421.

JOUANNA, Jacques. Rhétorique et médecine dans la collection hippocratique: contribution à l’histoire de la rhétorique au Ve siècle. Revue des études grecques, nº 97, p. 26-44, 1984.

______. Ippocrate e il sacro. Koinônia (12). Milano, p. 91-113, 1988.

______. Hippocrate. Paris: Fayard, 1992.

______. La naissance de l’art médical occidental. In: GRMEK, Mirko D. (org.) Histoire de la pensée médicale en Occident: Antiquité et Moyen ge. Paris: Seuil, 1995, p. 25-66.

______. & BOUDON, V. Remarques sur la place d’Hippocrate dans la pharmacologie de Galien. In: DEBRU, A. Galen on Pharmacology: Philosophy, History and Medicine. Leiden: Brill, 1997, p. 213-234.

______. L’Interprétation des rêves et la théorie micro-macro-cosmique dans le traité hippocratique Du régime: sémiotique et mimesis. In: Text and Tradition: Studies in Ancient Medicine and Its Transmission Presented to Jutta Kollesch, ed. Klaus-Dietrich Fischer, Diethard Nickel, & Paul Potter. Leiden: Brill, 1998, p. 161-174.

______. Greek medicine from Hippocrates to Galen. Leiden/Boston: Brill, 2012.

LASKARIS, J. The art is long: On the Sacred Disease and the Scientific Tradition. Leiden: Brill, 2002.

LASSERRE, F. (Ed.) Formes de pensée dans la collection hippocratique. Geneva: 1983.

LÉVI-STRAUSS, C. Estruturas elementares do parentesco. Tradução de Mariano Ferreira. Petrópolis: Vozes, 1982.

LLOYD, G. Origines et développement de la science grecque. Paris: Flammarion, 1990.

MOLLO, Helena Miranda. O círculo e a linha: o conceito de tempo em Eurípides. Rio de Janeiro: UFRJ, 2001. Tese de Doutorado.

OEUVRES complètes d’Hippocrate. Traduction, introduction et notes philologiques par Émile LITTRÉ. Paris, Académie Royale de Médecine, tome I, 1839; tome II, 1840; tome IV, 1844; tome VI, 1849; tome VII, 1851; tome VIII, 1853; tome IX, 1861a; tome X, 1861b.

PIGEAUD, Jackie. Folie et cures de la folie chez les médecins de l’antiquité gréco-romaine: la manie. Paris: Les Belles Lettres, 1987

______. Nature et culture dans l’Éthique a Nicomaque d’Aristote. Conferência proferida na X Reunião da Sociedade Brasileira de Estudos Clássicos. São Paulo, 1997. [Publicação restrita ao Congresso]

PINDARE. Néméennes. Tome III. Texte établi et traduit par A. PUECH. Paris: Les Belles Lettres, 1967.

PLATON. Phedre. Texte établi et traduit par Léon ROBIN. Paris: Les Belles Lettres, 1983.

RIBEIRO, Tatiana Oliveira. A apódexis herodotiana: um modo de dizer o passado. Rio de Janeiro: UFRJ, 2010. Tese de Doutorado.

ROTHWELL, K. Nature, culture and the origins of Greek comedy. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.

SNELL, Bruno & MAHLER, Herwig. Pindari carmina: Epinicia. Leipzig, 1987.

TAINE, Hippolyte. Philosophie de l’art. Textes présentés et annotés par Jean-François REVEL. Préface de Roger BRUYERON. Paris: Editions Hermann, 2009 [1882].

THIVEL, A. & ZUCKER, A. (Eds.) Le normal et le pathologique dans la Collection hippocratique. Nice: 2002.

THOMAS, Rosalind. Prose Performance Texts: Epideixis and Written Publication in the Late Fifth and Early Fourth Centuries. In: YUNIS, Harvey (ed.). Written Texts and the Rise of Literate Culture in Ancient Greece. Cambridge: CUP, 2003, p. 162-188.

THUCYDIDE. La Guerre du Péloponnèse. Texte établi et traduit par Jacqueline de ROMILLY. Livre II. Paris: Les Belles Lettres, 1991 [1962].

VAN DER EIJK, Philip. (Ed.) Hippocrates in context. Leiden: Brill, 2005.

______. Towards a rhetoric of ancient scientific discourse. In: BAKKER, E. J. (Ed.) Grammar as interpretation: Greek literature and its linguistic contexts. Leiden: Brill, 1997, p. 77-129.

VITRUVIO POLLIO. Tratado de arquitetura. Tradução, introdução e notas de M. Justino Maciel. São Paulo: Martins Fontes, 2007.

Downloads

Publicado

02/17/2020

Edição

Seção

Artigos