CIÊNCIA E EDUCAÇÃO DOS CORPOS DA INFÂNCIA: CONCEPÇÕES NO IDEÁRIO ANARQUISTA

Auteurs

Mots-clés :

História da Educação dos Corpos, Educação libertária, Escola Moderna de Barcelona, Francisco Ferrer y Guardia, Anarquismo.

Résumé

O presente trabalho busca discutir algumas concepções sobre ciência e educação dos corpos no prisma das ideias libertárias, sobretudo, daquelas advindas da experiência da Escola Moderna de Barcelona (1901-1906) e de seu fundador Francisco Ferrer y Guardia (1859-1909). Para tanto, nossas analises se concentraram nos escritos produzidos pelo próprio pedagogo espanhol. Após as análises, notou-se forte influência do positivismo clássico no pensamento educacional ferrerista, contudo é possível extrair singularidades quando examinamos suas reflexões sobre a educação dos corpos da infância.

Biographie de l'auteur

Pedro Henrique Prado da Silva, Instituto Federal do Norte de Minas Gerais

Graduado em Educação Física pela Universidade Castelo Branco, mestre em Educação pela Universidade Federal do Estado do Rio de Janeiro e doutor em Educação pela Universidade Federal de Minas Gerais.

Références

ARCHIVE DE LA PRÉFECTURE DE POLICE DE PANS (1894). Ba 1075, denúncias anônimas de 28 de março de 1894, 9 de julho de 1894 e 16 de julho de 1894. Fundació Ferrer i Guardia. Disponível em: http://biblioteca.ferrerguardia.org/fons/arxiu-digital-ffg/publicacions-i-documents/causes-contra-ferrer-guardia/628-archive-de-la-prefecture-de-police-de-paris. Acesso em: 25 nov. 2022.

AVILÉS, J. (2003). Republicanismo, librepensamiento y revoluciónla ideología de Francisco Ferrer y Guardia. Ayer (Asociación de Historia Contemporánea). Madrid, n. 49, p. 249-270.

BAKUNIN, M. (1979). Socialismo Libertário. Tradução de Olinto Beckerman. São Paulo: Global Editora e Distribuidora LTDA.

BAKUNIN, M. (Sem Data). Escritos de filosofía política I. Compilación de G. P. Maxinoff. Digitalización KCL.

BENEYTO, J. (1961). Historia Social de España y de Hispanoamérica. Madrid: Aguilar.

BOLETIN DE LA ESCUELA MODERNA (1903). Nuestro Paseo. Barcelona, Año II, n. 9, p. 106-108.

BOLETIN DE LA ESCUELA MODERNA (1904). Excursión al laboratorio Arago de Banyuls-Sur-Mer. Barcelona, Año IV, n. 3, p. 32-33.

BOTO, C. (2011). A Racionalidade Escolar como Processo Civilizador: Moral que Captura almas. In: CARVALHO, Marta Maria Chagas; PINTASSILGO, Joaquim (org). Modelos Culturais, Saberes Pedagógicos, Instituições Educacionais: Portugal e Brasil, Histórias Conectadas. São Paulo: Editora Fapesp.

BOTO, C. (2014). A liturgia da escola moderna: saberes, valores, atitudes e exemplos. Revista História da Educação. Porto Alegre, v. 18, n. 44, p. 99-127.

CAPPELLETTI, A. J. (2012). Francisco Ferrer y La Pedagogia Libertária. Tenerife/Madrid: Tierra de Fuego/La Malatesta Editora.

DELGADO, B. (1979). La Escuela Moderna de Ferrer y Guardia. Barcelona: CEAC.

DOMMANGET, M. (1972). Los Grandes Socialistas y La Educacion: de Platón a Lenin. Madrid: Editora Fragua.

ELIAS, N. (1994). O processo civilizador. tradução Ruy Jungman. 2ª ed. Rio de Janeiro: Jorge ZaharEd.

FERRER Y GUARDIA, F. (1898). Dios es el mal. Las Dominicales de Livre Pensamiento. Madrid.

FERRER Y GUARDIA, F. (2009). Principios de Moral Científica. Prólogo de Vicenç Molina. Barcelona: Fundació Ferrer i Guardia.

FERRER Y GUARDIA, F. (2010). Feuilles detachées, pas toujours lisibles, trouvées, dernièrement, dans le tiroir d’un meuble ancien du “Mas Germinal”. Edicação e notas de Pere Sola Gussinyer. Educació i Història: Revista d’Història de l’Educació, n. 16, p. 173-185.

FERRER Y GUARDIA, F. (2013). La Escuela Moderna. Madrid/Tenerife/Buenos Aires: La Malates Editora/Tierra de Fuego/Utopia Libertária.

GUYAU, J. M. (2014). Educação e Hereditariedade: Estudos Sociológicos. São Paulo: Martins Fontes, 2014.

JIMENEZ-LANDI, A. (1996). La Institución Libre de Enseñanza y su Ambiente. Tomo I e II. Madrid: Editorial Complutense.

KROPOTKIN, P. (1989). Trabalho Cerebral e Braçal. In: MORIYÓN, F. G. (Org.). Educação Libertária. Porto Alegre: Artes Médicas, 1989.

LA ILUSTRACIÓN CATOLICA (1984). Bibliografía. Madrid, Época 3, Año VIII, tomo VI, n. 6, p. 390.

LÁZARO, P (2009). La masonería librepensadora en la vida, la obra y el proceso de mitificación de Francisco Ferrer Guardia, em Actes de les Jornadas sobre la Semana Tràgica (1909). Barcelona, 5, 6 i 7 de Maig de 2009, Analectas Sacra Tarraconense. Revista de Ciències Histórico eclesiástiques. Barcelona: Balmesiana, p. 281-380.

LE GOFF, J. (1988). Antigo/moderno. In: Enciclopédia Einaudi. Porto: Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 1988.

LIDA, C. E. (1972). Anarquismo y Revolución en la España de XIX. Siglo XXI de España. Madrid: Editores.

MIRALLES, J. R. (2010). L’educació incessant: les idees pedagògiques de Jean-Marie Guyau. Educació i Història: Revista d’Història de l’Educació. n. 16, p. 31-42.

MURO, N. (2009). La Enseñanza en la Escuela Moderna de Francisco Ferrer y Guardia: Barcelona (1901-1906). Burgos: Editorial Gran Via.

NULEMA (1883). Revista la Ilustración Catolica. Madrid, Época 3, Año IX, tomo VII, n. 33, p. 62.

PORTER, R. (1992). História do Corpo. In: BURKER, Peter (org). A Escrita da História Novas Perspectivas. São Paulo: UNESP.

PRADO DA SILVA, P. H. (2015). Os germens são semeados: as experiências da Escola Moderna ao redor do mundo. Revista HISTED-BR Online. Campinas, n. 64, p. 201-220.

PRADO DA SILVA, P. H. (2021). Escolarização e Anarquismo: modernização educacional e educação dos corpos na perspectiva libertária da Escola Moderna de Barcelona (anos finais do século XIX e início do século XX). Tese (Doutorado em Educação). Belo Horizonte: Universidade Federal de Minas Gerais. Disponível em: http://hdl.handle.net/1843/37406. Acesso em: 07 jun. 2023.

PRADO DA SILVA, P. H.; TABORDA DE OLIVEIRA, M. A. (2022). Educação pelo/para o trabalho na perspectiva anarquista da Escola Moderna de Barcelona. In: NETO, A. F.; SILVA, J. C. S.; CASSINI, J. M. (Org.). História da Educação na Ibéria e na América: fontes, experiências e circulação de saberes. 1º Ed. Curitiba: Appris.

SAFÓN, R. (2003). O Racionalismo Combatente: Francisco Ferrer y Guardia. Tradução: Plínio Augusto Coelho. São Paulo: Editora Imaginário.

SIERRA, Á. G. (1996). En la mesa con Darwin: Evolución y revolución en el movimiento libertário en España (1869-1914). Madrid: CSIC.

SOARES, C. L. (2006). Prefácio. In: TABORDA DE OLIVEIRA (org.). Educação do Corpo na Escola Brasileira. Campinas: Autores Associados, 2006.

SOL FERRER. (1962). A vida e obra de Francisco Ferrer. Paris: Fischbacher.

SOLÀ I GUSSINYER, P. (1978). Ferrer i Guardia i L’Escola Moderna. Barcelona: Curial.

SOLÀ I GUSSINYER, P. (2010). Las coordenadas morales y filosófico-educativas de Ferrer Educació i Història. Revista d’Història de l’Educació. n. 16, p. 43-78.

SPENCER, H. (1888). Educação Intellectual, moral e physica. Porto: Casa Editora Alcino Aranha & Companhia.

TABORDA DE OLIVEIRA, M. A.; FERNANDEZ VAZ, A. (2004) Apresentação: Educação do corpo: teoria e história. Perspectiva. Florianópolis, v. 22, n. Especial, p. 13-19.

TERRERO, J. (1988). Historia de España. Barcelona: Editorial Ramón Sopena.

THOMPSON, E. P. (2012). As Peculiaridades dos Ingleses. In: NEGRO, Antonio Luigi e SILVA, Sergio (org.). As Peculiaridades dos Ingleses e outros artigos. Campinas: Editora Unicamp.

TOMASSI, T. (1988). Breviário Del Pensamiento Educativo Libertario. 2ª. ed. Cali: Associacion Artistica “La Cuchilla”.

TORREBADELLA-FLIX, X. (2020). La escolarización de la educación física: un análisis de cinco imágenes publicadas en la prensa de Barcelona de principios del siglo XX (1910-1913). Revista Brasileira de História da Educação. Curitiba, v. 20, p. 1-30.

VEIGA, C. G. (2002) A escolarização como projeto de civilização. Revista Brasileira de Educação. Porto Alegre, n. 21, p. 90-170.

VELÁZQUEZ VICENTE, P. (2012). Estudio histórico-jurídico de la causa contra Francisco Ferrer Guardia, instruida y fallada por la jurisdicción de guerra (1909). 616 f. Tese (Doutorado) – Departamento de Historia del Derecho y de las Instituciones, Facultad de Derecho, Universidad Nacional de Educación a Distancia, Madrid.

VIEIRA, C. (2008). Intelligentsia e Intelectuais: sentidos, conceitos e possibilidades para a história intelectual. Revista Brasileira de História da Educação. Curitiba, nº 16, p. 63-85.

VIÑAO, A. (2004). Escuela Para Todos: Educación y Modernidad en la España del Siglo XX. Madrid: Marcial Pons Historia.

VIÑAO, A. (2010). Higiene, salud y educación en su perspectiva histórica. Revista Educar. Curitiba, n. 36, p. 181-213.

Publiée

2024-04-13