Investigar, elaborar, divulgar. O Instituto da Lingua da Universidade de Santiago de Compostela
DOI:
https://doi.org/10.24206/lh.v3i1.17106Palavras-chave:
galego, ortografía, estandarización, dialectoloxía, tesouros dixitaisResumo
O Instituto da Lingua Galega (ILG) é un centro de estudos lingüísticos da Universidade de Santiago de Compostela. O seu rango de actividades é largo, e inclúe, entre outras, a análise diacrónica e sincrónica do idioma galego, a realización de programas de doutoramento e posgrao, o asesoramento técnico a persoas cunha relación profesional coa lingua (ensino, administración, medios de comunicación) e a organización de reunións científicas sobre o galego. A primeira parte da exposición abrangue desde os momentos previos á creación do ILG ata o ano 1983. Os estudos sobre a lingua dialectal, a fundamentación do modelo ortográfico e os cursos de formación para mestres forman parte dunha época en que o urxente era a estandarización do galego. A segunda etapa abrangue desde o ano da oficialización da ortografía estándar (1982) ata a segunda revisión desta normativa (2003). Progresos significativos no camiño da estandarización e nos campos dialectolóxico, gramatical e lexicográfico conviven co debate ortográfico nuns anos en que muda o mapa da filoloxía galega, coa creación das universidades da Coruña e Vigo e o Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. A terceira parte repasa o percorrido do Instituto no novo milenio. Nela destacan os avances en áreas como a prosodia, a variación e o cambio lingüístico, a dixitalización de fondos e recursos, a divulgación internacional do galego e a consolidación de proxectos interuniversitarios de investigación en rede.
Referências
ALONSO MONTERO, Xesús. Instituto da Lingua Galega. 25 anos a contragolpe. Galicia Internacional, xuño, p. 70-74, 1996.
ALONSO PINTOS, Serafín. Para unha historia do estándar galego. As propostas do período 1966-1980. Madrid: Universidad Nacional de Educación a Distancia, 2002. p. 117-120.
ALONSO PINTOS, Serafín. O proceso de codificación do galego moderno (1950-1980). A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2006. p. 192-201.
ALONSO PINTOS, Serafín. Ao servizo dun pobo real e concreto. O Instituto da Lingua e a ortografía do galego moderno. Grial, v. 191, p. 22-27, 2011.
ÁLVAREZ, Rosario. O pronome persoal en galego. Tese (Doutorado en Filoloxía). Facultade de Filoloxía, Universidade de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela, 1980.
ÁLVAREZ, Rosario; REGUEIRA, Xosé Luís; MONTEAGUDO, Henrique. Gramática galega. Vigo: Galaxia, 1986.
ÁLVAREZ, Rosario; XOVE, Xosé. Gramática da lingua galega. Vigo: Galaxia, 2002.
ÁLVAREZ, Rosario; DUBERT GARCÍA, Francisco; SOUSA FERNÁNDEZ, Xulio (Ed.). Dialectoloxía e léxico. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2002.
ÁLVAREZ, Rosario; CIDRÁS, Francisco; GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto; REGUEIRA, Xosé Luís; XOVE, Xosé. Entre o uso e a norma. O proxecto de Gramática da Real Academia Galega. In: ÁLVAREZ, Rosario; MONTEAGUDO, Henrique (Ed.). Norma lingüística e variación. Unha perspectiva desde o idioma galego. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega-Consello da Cultura Galega, 2005. p. 61-68.
ÁLVAREZ BLANCO, Rosario; FERNÁNDEZ REI, Francisco; SANTAMARINA, Antón (Ed.). A Lingua Galega: Historia e actualidade. Actas do I Congreso Internacional, Santiago de Compostela, 16-20 de setembro de 1996 / [organizado polo] Instituto da Lingua Galega. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega-Instituto da Lingua Galega, 2004.
ÁLVAREZ DE LA GRANJA, María; GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto Xosé (Ed.). A estandarización do léxico. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2003.
ASAKA, Takekazu. Gramática do galego moderno. S.l. [Xapón], s.n., 1992.
BABARRO GONZÁLEZ, Xoán. Galego de Asturias. Delimitación, caracterización e situación sociolingüística. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2003.
BOURDIEU, Pierre. Raisons pratiques. Sur la théorie de l’action. París: Seuil, 1994.
CAJARAVILLE ARAÚJO, Héctor. Os xogos de palabras na prensa gratuíta en galego: De Luns a Venres. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2005.
CARBALLO CALERO, Ricardo. Historia da literatura galega contemporánea. Vigo: Galaxia, 1963.
CARBALLO CALERO, Ricardo. Gramática elemental del gallego común. Vigo: Galaxia, 1966.
FERNÁNDEZ REI, Elisa. Contribución ó estudio da entoación das cláusulas interrogativas (totais e parciais) em galego. In: Proceedings of the 4th International Conference on Galician Studies (Univ. of Oxford, 1994) / Actas do IV Congreso Internacional de Estudios Galegos (Univ. de Oxford, 1994). Oxford: Centre for Galician Studies, 1997. v. 1, p. 241-253.
FERNÁNDEZ REI, Elisa. Regras fonolóxicas posléxicas e regras precompiladas de alomorfia sintagmática: domínios prosódicos en galego. Tese (Doutorado en Filoloxía). Facultade de Filoloxía, Universidade de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela, 2002.
FERNÁNDEZ REI, Francisco. O Verbo. Contribución á dialectoloxía galega. Tese (Doutorado en Filoloxía). Facultade de Filoloxía, Universidade de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela, 1979.
FERNÁNDEZ REI, Francisco. Dialectoloxía da lingua galega. Vigo: Xerais, 1990.
FERNÁNDEZ REI, Francisco. O Instituto da Lingua Galega (1971-1990). Contribución á investigación e á normalización do galego. In: Homenaxe ó profesor Constantino García. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1991, v. I, p. 15-46.
FERNÁNDEZ REI, Francisco. A creación do Instituto da Lingua Galega en 1971 e o desencontro normativo coa Academia. In: A patria enteira. Homenaxe a Xosé Ramón Barreiro Fernández. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega – Universidade de Santiago de Compostela, 2008, p. 985-1009.
FERNÁNDEZ REI, Francisco. A botadura do ILG. In: CORRAL DÍAZ, Esther; FIDALGO FRANCISCO, Elvira; LORENZO GRADÍN, Pilar (Ed.). Cantares de amigos. Estudos en homenaxe a Mercedes Brea. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2016, p. 399-409.
FERNÁNDEZ REI, Francisco; HERMIDA GULÍAS, Carme (Ed.). A Nosa Fala. Bloques e áreas lingüísticas do galego. Santiago de Compostela: Arquivo Sonoro de Galicia do Consello da Cultura Galega, 1996.
FRANCO GRANDE, Xosé Luís. Diccionario galego-castelán e vocabulario galego-castelán. Vigo: Galaxia, 1972.
GARCÍA, Constantino; SANTAMARINA, Antón (Dir.). Atlas Lingüístico Galego, v. I, Morfoloxía verbal. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 1990.
GARCÍA, Constantino; SANTAMARINA, Antón (Dir.). Atlas Lingüístico Galego, v. II. Morfoloxía non verbal. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 1995.
GARCÍA, Constantino; SANTAMARINA, Antón (Dir.). Atlas Lingüístico Galego, v. III. Fonética. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 1999.
GARCÍA, Constantino; SANTAMARINA, Antón (Dir.). Atlas Lingüístico Galego, v. IV. Léxico. Tempo atmosférico e cronolóxico. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2003.
GARCÍA, Constantino; SANTAMARINA, Antón (Dir.). Atlas Lingüístico Galego, v. V. Léxico. O ser humano (I). A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2006.
GARCÍA, Constantino; SANTAMARINA, Antón (Dir.). Atlas Lingüístico Galego, v. VI. Léxico. Terra, plantas e árbores. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2016.
GÓMEZ GUINOVART, Xavier. Recursos de tecnología lingüística para la lengua gallega. In: GONZALO, Ángel Luis (Coord.). Tecnologías del lenguaje en España. Comunicación inteligente entre personas y máquinas. Fundación Telefónica – Editorial Ariel: Madrid-Barcelona, 2016, p. 141-146. Dispoñible en: https://www.fundaciontelefonica.com/arte_cultura/publicaciones-listado/pagina-item-publicaciones/itempubli/565/.
GONZÁLEZ, Manuel; REGUEIRA, Xosé Luís. Galicia en los inicios de los estudios de fonética acústica dentro del estado español. In: FERNÁNDEZ PLANAS, Ana Ma. (Ed.). 53 reflexiones sobre aspectos de la fonética y otros temas de lingüística. Barcelona: Laboratori de Fonètica da Universitat de Barcelona, 2016. p. 373-382. Dispoñible em: http://stel.ub.edu/labfon/amper/homenaje-eugenio-martinez-celdran/53reflexiones.html. Acceso en: 28 de febreiro de 2017.
GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto. Da invención e fundación do ILG. Grial, v. 191, p. 17-21, 2011.
GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto. A lexicografía galega moderna. In: MONTEAGUDO, Henrique; BOUZADA, Xan M. (Coord.). O proceso de normalización do idioma galego (1980-2000). Volume III. Elaboración e difusión da lingua. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2003, p. 165-227.
HOLTUS, Günter; METZELIN, Michael; SCHMITT, Christian. Lexikon der Romanistischen Linguistik (LRL): Band VI, 2. Gallego, Português. Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 1994.
MARIÑO, Ramón; VARELA, Xavier (Ed.). A lingua galega no solpor medieval. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2016.
MONTEAGUDO, Henrique. No vintecinco aniversario do Instituto da Lingua Galega. Entrevista con Antón Santamarina. Grial, v. 129, p. 25-42, 1996.
MONTEAGUDO, Henrique (Coord.). Sociedades plurilingües. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2009.
MONTEAGUDO, Henrique (Dir.). O idioma galego na sociedade. A evolución sociolingüística 1992-2008. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2011.
MONTEAGUDO, Henrique (Ed.) Linguas, sociedade e política. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2012.
MONTEAGUDO, Henrique; BOUZADA, Xan M. (Coord.). O proceso de normalización do idioma galego (1980-2000). Volume I. Política lingüística: análise e perspectivas. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2002a.
MONTEAGUDO, Henrique; BOUZADA, Xan M. (Coord.). O proceso de normalización do idioma galego (1980-2000). Volume II. Educación. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2002b.
MONTEAGUDO, Henrique; BOUZADA, Xan M. (Coord.). O proceso de normalización do idioma galego (1980-2000). Volume III. Elaboración e difusión da lingua. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2003.
OTERO PEDRAYO, Ramón. Historia de Galiza. Buenos Aires: Editorial Nós, 1962-1973.
PÉREZ CAPELO, Carolina. Toponimia e variación dialectal en galego, os topónimos rematados en -oa, -oá, -úa, -uá. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2015.
REGUEIRA, Xosé Luís. Elementos para a definición dun modelo fonético estándar da lingua galega. In: Proceedings of the 4th International Conference on Galician Studies (Univ. of Oxford, 1994) / Actas do IV Congreso Internacional de Estudios Galegos (Univ. de Oxford, 1994). Oxford: Centre for Galician Studies, 1997. v. 1, p. 179-194.
REGUEIRA, Xosé Luís. Estándar oral e variación social da lingua galega. In: ÁLVAREZ, Rosario; VILAVEDRA, Dolores (Ed.). Cinguidos por unha arela común: homenaxe ó profesor Xesús Alonso Montero. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1999. v. 1, p. 855-875.
ROJO, Guillermo. Guillermo Rojo. In: LABORDA, Xavier; ROMERA, Lourdes; FERNÁNDEZ PLANAS, Ana M. (Ed.). La lingüística en España. 24 autobiografías. Barcelona: Editorial UOC, 2014, p. 345-359.
SACO ARCE, Juan Antonio. Gramática Gallega. Lugo: Soto y Freire, 1868.
SÁNCHEZ VIDAL, Pablo. O Debate Normativo da Lingua Galega (1980-2000). A Coruña: Fundación Barrié de la Maza, 2010.
SANTAMARINA, Antón. El verbo gallego: estudio basado en el habla del Valle del Suarna. Tese (Doutorado em Filoloxía). Facultade de Filoloxía, Universidade de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela, 1974.
SANTAMARINA, Antón. Diccionario de diccionarios. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2000.
SANTAMARINA, Antón. O Instituto da Lingua Galega: 25 anos de protagonismo e testemuño. In: A Lingua Galega: Historia e Actualidade. Actas do I Congreso Internacional 16-20 de setembro de 1996. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega – Instituto da Lingua Galega, 2004. v. I, p. 21-36.
SANTAMARINA, Antón. Constantino García González. Verba, v. 36, p. 7-11, 2009.
SANTAMARINA, Antón. O Instituto da Lingua Galega hai 40 anos. A Trabe de Ouro, v. 86, p. 145-156, 2011.
V. F. Cartas de Ramón Piñeiro a Basilio Losada, 1970-71. Sobre a normativa da lingua, a creación do ILG e a Academia. Grial, v. 171, p. 56-69, 2005.
Xunta de Galicia. Lei 3/1983, de 15 de xuño, de normalización lingüística, Diario Oficial de Galicia do 14 de xullo de 1983.
Downloads
Publicado
Edição
Seção
Licença
Os autores que publicam nesta revista concordam com o seguinte:
a. Os autores detêm os direitos autorais dos artigos publicados; os autores são os únicos responsáveis pelo conteúdo dos trabalhos publicados; o trabalho publicado está licenciado sob uma Licença Creative Commons Atribuição-NãoComercial 4.0 Internacional, que permite o compartilhamento da publicação desde que haja o reconhecimento de autoria e da publicação pela Revista LaborHistórico.
b. Em caso de uma segunda publicação, é obrigatório reconhecer a primeira publicação da Revista LaborHistórico.
c. Os autores podem publicar e distribuir seus trabalhos (por exemplo, em repositórios institucionais, sites e perfis pessoais) a qualquer momento, após o processo editorial da Revista LaborHistórico.
