Investigar, elaborar, divulgar. O Instituto da Lingua da Universidade de Santiago de Compostela
DOI:
https://doi.org/10.24206/lh.v3i1.17106Keywords:
galego, ortografía, estandarización, dialectoloxía, tesouros dixitaisAbstract
O Instituto da Lingua Galega (ILG) é un centro de estudos lingüísticos da Universidade de Santiago de Compostela. O seu rango de actividades é largo, e inclúe, entre outras, a análise diacrónica e sincrónica do idioma galego, a realización de programas de doutoramento e posgrao, o asesoramento técnico a persoas cunha relación profesional coa lingua (ensino, administración, medios de comunicación) e a organización de reunións científicas sobre o galego. A primeira parte da exposición abrangue desde os momentos previos á creación do ILG ata o ano 1983. Os estudos sobre a lingua dialectal, a fundamentación do modelo ortográfico e os cursos de formación para mestres forman parte dunha época en que o urxente era a estandarización do galego. A segunda etapa abrangue desde o ano da oficialización da ortografía estándar (1982) ata a segunda revisión desta normativa (2003). Progresos significativos no camiño da estandarización e nos campos dialectolóxico, gramatical e lexicográfico conviven co debate ortográfico nuns anos en que muda o mapa da filoloxía galega, coa creación das universidades da Coruña e Vigo e o Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. A terceira parte repasa o percorrido do Instituto no novo milenio. Nela destacan os avances en áreas como a prosodia, a variación e o cambio lingüístico, a dixitalización de fondos e recursos, a divulgación internacional do galego e a consolidación de proxectos interuniversitarios de investigación en rede.
References
ALONSO MONTERO, Xesús. Instituto da Lingua Galega. 25 anos a contragolpe. Galicia Internacional, xuño, p. 70-74, 1996.
ALONSO PINTOS, Serafín. Para unha historia do estándar galego. As propostas do período 1966-1980. Madrid: Universidad Nacional de Educación a Distancia, 2002. p. 117-120.
ALONSO PINTOS, Serafín. O proceso de codificación do galego moderno (1950-1980). A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2006. p. 192-201.
ALONSO PINTOS, Serafín. Ao servizo dun pobo real e concreto. O Instituto da Lingua e a ortografía do galego moderno. Grial, v. 191, p. 22-27, 2011.
ÁLVAREZ, Rosario. O pronome persoal en galego. Tese (Doutorado en Filoloxía). Facultade de Filoloxía, Universidade de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela, 1980.
ÁLVAREZ, Rosario; REGUEIRA, Xosé Luís; MONTEAGUDO, Henrique. Gramática galega. Vigo: Galaxia, 1986.
ÁLVAREZ, Rosario; XOVE, Xosé. Gramática da lingua galega. Vigo: Galaxia, 2002.
ÁLVAREZ, Rosario; DUBERT GARCÍA, Francisco; SOUSA FERNÁNDEZ, Xulio (Ed.). Dialectoloxía e léxico. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2002.
ÁLVAREZ, Rosario; CIDRÁS, Francisco; GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto; REGUEIRA, Xosé Luís; XOVE, Xosé. Entre o uso e a norma. O proxecto de Gramática da Real Academia Galega. In: ÁLVAREZ, Rosario; MONTEAGUDO, Henrique (Ed.). Norma lingüística e variación. Unha perspectiva desde o idioma galego. Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega-Consello da Cultura Galega, 2005. p. 61-68.
ÁLVAREZ BLANCO, Rosario; FERNÁNDEZ REI, Francisco; SANTAMARINA, Antón (Ed.). A Lingua Galega: Historia e actualidade. Actas do I Congreso Internacional, Santiago de Compostela, 16-20 de setembro de 1996 / [organizado polo] Instituto da Lingua Galega. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega-Instituto da Lingua Galega, 2004.
ÁLVAREZ DE LA GRANJA, María; GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto Xosé (Ed.). A estandarización do léxico. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2003.
ASAKA, Takekazu. Gramática do galego moderno. S.l. [Xapón], s.n., 1992.
BABARRO GONZÁLEZ, Xoán. Galego de Asturias. Delimitación, caracterización e situación sociolingüística. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2003.
BOURDIEU, Pierre. Raisons pratiques. Sur la théorie de l’action. París: Seuil, 1994.
CAJARAVILLE ARAÚJO, Héctor. Os xogos de palabras na prensa gratuíta en galego: De Luns a Venres. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2005.
CARBALLO CALERO, Ricardo. Historia da literatura galega contemporánea. Vigo: Galaxia, 1963.
CARBALLO CALERO, Ricardo. Gramática elemental del gallego común. Vigo: Galaxia, 1966.
FERNÁNDEZ REI, Elisa. Contribución ó estudio da entoación das cláusulas interrogativas (totais e parciais) em galego. In: Proceedings of the 4th International Conference on Galician Studies (Univ. of Oxford, 1994) / Actas do IV Congreso Internacional de Estudios Galegos (Univ. de Oxford, 1994). Oxford: Centre for Galician Studies, 1997. v. 1, p. 241-253.
FERNÁNDEZ REI, Elisa. Regras fonolóxicas posléxicas e regras precompiladas de alomorfia sintagmática: domínios prosódicos en galego. Tese (Doutorado en Filoloxía). Facultade de Filoloxía, Universidade de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela, 2002.
FERNÁNDEZ REI, Francisco. O Verbo. Contribución á dialectoloxía galega. Tese (Doutorado en Filoloxía). Facultade de Filoloxía, Universidade de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela, 1979.
FERNÁNDEZ REI, Francisco. Dialectoloxía da lingua galega. Vigo: Xerais, 1990.
FERNÁNDEZ REI, Francisco. O Instituto da Lingua Galega (1971-1990). Contribución á investigación e á normalización do galego. In: Homenaxe ó profesor Constantino García. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1991, v. I, p. 15-46.
FERNÁNDEZ REI, Francisco. A creación do Instituto da Lingua Galega en 1971 e o desencontro normativo coa Academia. In: A patria enteira. Homenaxe a Xosé Ramón Barreiro Fernández. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega – Universidade de Santiago de Compostela, 2008, p. 985-1009.
FERNÁNDEZ REI, Francisco. A botadura do ILG. In: CORRAL DÍAZ, Esther; FIDALGO FRANCISCO, Elvira; LORENZO GRADÍN, Pilar (Ed.). Cantares de amigos. Estudos en homenaxe a Mercedes Brea. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2016, p. 399-409.
FERNÁNDEZ REI, Francisco; HERMIDA GULÍAS, Carme (Ed.). A Nosa Fala. Bloques e áreas lingüísticas do galego. Santiago de Compostela: Arquivo Sonoro de Galicia do Consello da Cultura Galega, 1996.
FRANCO GRANDE, Xosé Luís. Diccionario galego-castelán e vocabulario galego-castelán. Vigo: Galaxia, 1972.
GARCÍA, Constantino; SANTAMARINA, Antón (Dir.). Atlas Lingüístico Galego, v. I, Morfoloxía verbal. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 1990.
GARCÍA, Constantino; SANTAMARINA, Antón (Dir.). Atlas Lingüístico Galego, v. II. Morfoloxía non verbal. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 1995.
GARCÍA, Constantino; SANTAMARINA, Antón (Dir.). Atlas Lingüístico Galego, v. III. Fonética. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 1999.
GARCÍA, Constantino; SANTAMARINA, Antón (Dir.). Atlas Lingüístico Galego, v. IV. Léxico. Tempo atmosférico e cronolóxico. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2003.
GARCÍA, Constantino; SANTAMARINA, Antón (Dir.). Atlas Lingüístico Galego, v. V. Léxico. O ser humano (I). A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2006.
GARCÍA, Constantino; SANTAMARINA, Antón (Dir.). Atlas Lingüístico Galego, v. VI. Léxico. Terra, plantas e árbores. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2016.
GÓMEZ GUINOVART, Xavier. Recursos de tecnología lingüística para la lengua gallega. In: GONZALO, Ángel Luis (Coord.). Tecnologías del lenguaje en España. Comunicación inteligente entre personas y máquinas. Fundación Telefónica – Editorial Ariel: Madrid-Barcelona, 2016, p. 141-146. Dispoñible en: https://www.fundaciontelefonica.com/arte_cultura/publicaciones-listado/pagina-item-publicaciones/itempubli/565/.
GONZÁLEZ, Manuel; REGUEIRA, Xosé Luís. Galicia en los inicios de los estudios de fonética acústica dentro del estado español. In: FERNÁNDEZ PLANAS, Ana Ma. (Ed.). 53 reflexiones sobre aspectos de la fonética y otros temas de lingüística. Barcelona: Laboratori de Fonètica da Universitat de Barcelona, 2016. p. 373-382. Dispoñible em: http://stel.ub.edu/labfon/amper/homenaje-eugenio-martinez-celdran/53reflexiones.html. Acceso en: 28 de febreiro de 2017.
GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto. Da invención e fundación do ILG. Grial, v. 191, p. 17-21, 2011.
GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto. A lexicografía galega moderna. In: MONTEAGUDO, Henrique; BOUZADA, Xan M. (Coord.). O proceso de normalización do idioma galego (1980-2000). Volume III. Elaboración e difusión da lingua. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2003, p. 165-227.
HOLTUS, Günter; METZELIN, Michael; SCHMITT, Christian. Lexikon der Romanistischen Linguistik (LRL): Band VI, 2. Gallego, Português. Tübingen: Max Niemeyer Verlag, 1994.
MARIÑO, Ramón; VARELA, Xavier (Ed.). A lingua galega no solpor medieval. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2016.
MONTEAGUDO, Henrique. No vintecinco aniversario do Instituto da Lingua Galega. Entrevista con Antón Santamarina. Grial, v. 129, p. 25-42, 1996.
MONTEAGUDO, Henrique (Coord.). Sociedades plurilingües. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2009.
MONTEAGUDO, Henrique (Dir.). O idioma galego na sociedade. A evolución sociolingüística 1992-2008. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2011.
MONTEAGUDO, Henrique (Ed.) Linguas, sociedade e política. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2012.
MONTEAGUDO, Henrique; BOUZADA, Xan M. (Coord.). O proceso de normalización do idioma galego (1980-2000). Volume I. Política lingüística: análise e perspectivas. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2002a.
MONTEAGUDO, Henrique; BOUZADA, Xan M. (Coord.). O proceso de normalización do idioma galego (1980-2000). Volume II. Educación. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2002b.
MONTEAGUDO, Henrique; BOUZADA, Xan M. (Coord.). O proceso de normalización do idioma galego (1980-2000). Volume III. Elaboración e difusión da lingua. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2003.
OTERO PEDRAYO, Ramón. Historia de Galiza. Buenos Aires: Editorial Nós, 1962-1973.
PÉREZ CAPELO, Carolina. Toponimia e variación dialectal en galego, os topónimos rematados en -oa, -oá, -úa, -uá. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2015.
REGUEIRA, Xosé Luís. Elementos para a definición dun modelo fonético estándar da lingua galega. In: Proceedings of the 4th International Conference on Galician Studies (Univ. of Oxford, 1994) / Actas do IV Congreso Internacional de Estudios Galegos (Univ. de Oxford, 1994). Oxford: Centre for Galician Studies, 1997. v. 1, p. 179-194.
REGUEIRA, Xosé Luís. Estándar oral e variación social da lingua galega. In: ÁLVAREZ, Rosario; VILAVEDRA, Dolores (Ed.). Cinguidos por unha arela común: homenaxe ó profesor Xesús Alonso Montero. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1999. v. 1, p. 855-875.
ROJO, Guillermo. Guillermo Rojo. In: LABORDA, Xavier; ROMERA, Lourdes; FERNÁNDEZ PLANAS, Ana M. (Ed.). La lingüística en España. 24 autobiografías. Barcelona: Editorial UOC, 2014, p. 345-359.
SACO ARCE, Juan Antonio. Gramática Gallega. Lugo: Soto y Freire, 1868.
SÁNCHEZ VIDAL, Pablo. O Debate Normativo da Lingua Galega (1980-2000). A Coruña: Fundación Barrié de la Maza, 2010.
SANTAMARINA, Antón. El verbo gallego: estudio basado en el habla del Valle del Suarna. Tese (Doutorado em Filoloxía). Facultade de Filoloxía, Universidade de Santiago de Compostela, Santiago de Compostela, 1974.
SANTAMARINA, Antón. Diccionario de diccionarios. A Coruña: Fundación Pedro Barrié de la Maza, 2000.
SANTAMARINA, Antón. O Instituto da Lingua Galega: 25 anos de protagonismo e testemuño. In: A Lingua Galega: Historia e Actualidade. Actas do I Congreso Internacional 16-20 de setembro de 1996. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega – Instituto da Lingua Galega, 2004. v. I, p. 21-36.
SANTAMARINA, Antón. Constantino García González. Verba, v. 36, p. 7-11, 2009.
SANTAMARINA, Antón. O Instituto da Lingua Galega hai 40 anos. A Trabe de Ouro, v. 86, p. 145-156, 2011.
V. F. Cartas de Ramón Piñeiro a Basilio Losada, 1970-71. Sobre a normativa da lingua, a creación do ILG e a Academia. Grial, v. 171, p. 56-69, 2005.
Xunta de Galicia. Lei 3/1983, de 15 de xuño, de normalización lingüística, Diario Oficial de Galicia do 14 de xullo de 1983.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Authors who publish with this journal agree to the following:
a. The authors hold copyright of the published papers; authors are the sole responsible party for published papers content; the published paper is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License which allows the sharing of the publication as long as there is acknowledgement of authorship and publishing by Revista LaborHistórico.
b. Authors should seek previous permission from the journal in order to publish their articles as book chapters. Such publications should acknowledge first publishing by LaborHistórico.
c. Authors may publish and distribute their papers (for example, at institutional repositories, author's sites) at any time during or after the editorial process by Revista LaborHistórico.