A gramática galega, un río de curso curto e sinuoso. Panorama histórico dos estudios gramaticais sobre o galego

Autores

  • Francisco Cidrás Instituto da Lingua Galega, Universidade de Santiago de Compostela
  • Francisco Dubert-García Instituto da Lingua Galega, Universidade de Santiago de Compostela

DOI:

https://doi.org/10.24206/lh.v3i1.17110

Palavras-chave:

galego, gramática galega, morfoloxía, sintaxe, historiografía gramatical

Resumo

Este traballo pretende ser unha revisión histórica dos estudos que se teñen realizado sobre a morfoloxía e a sintaxe do galego. Ora ben, o obxectivo da presente contribución é ofrecer unha panorámica das liñas mestras da produción gramatical galega, non unha prolixa enumeración de traballos publicados ata o presente. Tras analizar o atraso histórico con que o galego chegou a ser obxecto de estudo científico rigoroso e as causas deste atraso, preséntase unha exposición crítica sobre as liñas temáticas e orientacións dominantes nos estudos de morfoloxía e de sintaxe do galego. O traballo remata cunha exposición dos desafíos que ten a lingüística galega cara ao futuro.


Biografia do Autor

Francisco Cidrás, Instituto da Lingua Galega, Universidade de Santiago de Compostela

Doutor en Filoloxía Galega, é Profesor Titular do Departamento de Filoloxía Galega da Universidade de Santiago de Compostela (USC), do que foi director ata hai uns meses. Investigador do Instituto da Lingua Galega, é tamén Académico Correspondente da Real Academia Galega e membro do equipo de redacción da Gramática desta institución, actualmente en curso.

Francisco Dubert-García, Instituto da Lingua Galega, Universidade de Santiago de Compostela

Doutor en Filoloxía Galega, é Profesor Titular do Departamento de Filoloxía Galega da Universidade de Santiago de Compostela (USC) e actual secretario do Instituto da Lingua Galega. Membro do equipo de redacción da Gramática da Real Academia Galega.

Referências

ALGa = Instituto da Lingua Galega (1990-): Atlas Lingüístico Galego. A Coruña: Fundación Barrié de la Maza [Vol. I, Morfoloxía Verbal, 1990; Vol. II, Morfoloxía Non-Verbal 1995].

ALONSO PINTOS, Serafín. O proceso de codificación do galego moderno (1950-1980). A Coruña: Fundación Barrié de la Maza / Instituto da Lingua Galega, 2006.

ÁLVAREZ, Rosario. A gramática galega no século XX. O contributo de Carvalho Calero. In: BISCAINHO FERNANDES, Carlos Caetano; SÁNCHEZ REI, Xosé Manuel (Eds.). Ricardo Carvalho Calero: ciencia, literatura e nación. A Coruña: Universidade da Coruña, 2011, p. 13-29.

ÁLVAREZ, Rosario; REGUEIRA, Xosé Luís; MONTEAGUDO, Henrique. Gramática galega. Vigo: Galaxia, 1986.

ÁLVAREZ, Rosario; XOVE, Xosé. Gramática da lingua galega. Vigo: Galaxia, 2002.

BILEGA = GARCÍA GONDAR, Francisco (Dir.). Bibliografía informatizada da lingua galega. Santiago de Compostela: CIRP [en liña], 1998-, http://www.cirp.es/bdo/bil/bilega.html.

CAMARA JR., Joaquim Mattoso. Estrutura da língua portuguesa, Petrópolis: Editora Vozes, 1970.

CARBALLO CALERO, Ricardo. Gramática elemental del gallego común. Vigo: Galaxia, 1966 [19797].

CIDRÁS ESCÁNEO, Francisco. A sintaxe na gramática: problemas de descrición e problemas de prescrición. In: ÁLVAREZ, Rosario; MONTEAGUDO, Henrique (Eds.). Norma lingüística e variación. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega, 2004, p. 335-357.

DUBERT GARCÍA, Francisco. Variación e cambio na morfoloxía do artigo definido galego. In: MARIÑO PAZ, Ramón; VARELA BARREIRO, Xavier (Eds.). Lingüística histórica e edición de textos galegos medievais. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2015, p. 127-146.

FERNÁNDEZ REI, Francisco. Dialectoloxía da lingua galega. Vigo: Xerais, 1990.

FERNÁNDEZ REI, Francisco. O Instituto da Lingua Galega (1971-1990). Contribución á investigación e á normalización do galego. In: BREA, Mercedes; FERNÁNDEZ REI, Francisco (Coords.). Homenaxe ó professor Constantino García. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1991, tomo I, p. 15-46.

FERNÁNDEZ SALGADO, Benigno. Os rudimentos da lingüística galega. Un estudio de textos lingüísticos galegos de principios do século XX (1913-1936). Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2000.

FREIXEIRO MATO, Xosé Ramón. Sebastián Martínez-Risco na cultura galega. Santiago de Compostela: Laiovento, 1994.

FREIXEIRO MATO, Xosé Ramón. Gramática da lingua galega. Vol. I: Fonética e Fonoloxía (1998). Vol. II: Semántica (1999). Vol. III: Morfosintaxe (2000). Vol. IV: Gramática do texto (2003). Vigo: A Nosa Terra, 1998-2003.

FREIXEIRO MATO, Xosé Ramón. Estilística da lingua galega. Vigo: Xerais, 2013.

GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto: “Limiar” á reprod. facsim. de Lugrís Freire (1931), 2006.

GLEASON, H. A. An introduction to descriptive linguistics. New York: Holt, Rinehart and Winston, 1961.

HENRÍQUEZ SALIDO, Mª do Carmo. As gramáticas do galego do século XIX. In: Actas do Iº Congresso Internacional da Língua Galego Portuguesa na Galiza. Ourense: AGAL, 1986, p. 443-468.

HENRÍQUEZ SALIDO, Mª do Carmo. Contributos para umha história da lingüística galega (1964-1974). In: BREA, Mercedes; FERNÁNDEZ REI, Francisco (Coords.). Homenaxe ó profesor Constantino García. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1991, tomo 2, p. 83-93.

HERMIDA GULÍAS, Carme. Os precursores da normalización. Defensa e reivindicación da lingua galega no Rexurdimento (1840-1891). Vigo: Xerais, 1992.

KABATEK, Johannes. O príncipe Louis Lucien Bonaparte: precursor da lingüística galega. Cadernos de Lingua, 6, p. 5-26, 1992.

LUGRÍS FREIRE, Manuel. Gramática do idioma galego. A Coruña: Imprenta Moret, 1922 [1931]. [Reprod. facsim. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2006].

MATTHEWS, Peter. Inflectional morphology. Cambridge: CUP, 1972.

MATTHEWS, Peter. Morphology. Cambridge: CUP, 1991.

NOMIG = Instituto da Lingua Galega; Real Academia Galega. Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego. Vigo: Real Academia Galega, (1982) [2012].

REGUEIRA, Xosé Luís. A contribución alemana á lingüística galega. In: BREA, Mercedes; FERNÁNDEZ REI, Francisco (Coords.). Homenaxe ó profesor Constantino García, Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1991, tomo 2, p. 155-178.

REGUEIRA, Xosé Luís. Os estudios de lingüística galega. In: LORENZO, Ramón; ÁLVAREZ, Rosario (Eds.). Homenaxe á profesora Pilar Vázquez Cuesta. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1996, p. 47-67.

REGUEIRA, Xosé Luís; BOULLÓN, Ana; CIDRÁS, Francisco; GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto; MARIÑO, Ramón; TATO, Fernando. Guía bibliográfica de lingüística galega. Vigo: Xerais, 1996.

SACO ARCE, Juan Antonio. Gramática gallega. Ourense: Gráficas Tanco, 1868 [1967].

SÁNCHEZ REI, Xosé Manuel. Trazos xerais da tradición gramatical galega. Revista Galega de Filoloxía, 6, p. 93-121, 2005.

SÁNCHEZ REI, Xosé Manuel. Algunhas observacións sobre a Gramática elemental del gallego común de Ricardo Carvalho Calero. Madrygal, 11, p. 101-112, 2008.

SANTAMARINA, Antón. El verbo gallego. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1974.

SANTAMARINA, Antón. Informe de Ramón Piñeiro á Real Academia Galega. Boletín da Real Academia Galega, 370, p. 7-17, 2009.

SPENCER, Andrew. Morphological theory. Oxford: Blackwell, 1991.

STUMP, Gregory T. Inflectional morphology. Cambridge: CUP, 2001.

Downloads

Publicado

23-04-2018

Edição

v. 3 n. 1 (2017): Lingüística Galega. A contribución do Instituto da Lingua Galega

Seção

Artigos - Dossiê Temático

Licença

Os autores que publicam nesta revista concordam com o seguinte:

a. Os autores detêm os direitos autorais dos artigos publicados; os autores são os únicos responsáveis pelo conteúdo dos trabalhos publicados; o trabalho publicado está licenciado sob uma Licença Creative Commons Atribuição-NãoComercial 4.0 Internacional, que permite o compartilhamento da publicação desde que haja o reconhecimento de autoria e da publicação pela Revista LaborHistórico.

b. Em caso de uma segunda publicação, é obrigatório reconhecer a primeira publicação da Revista LaborHistórico.

c. Os autores podem publicar e distribuir seus trabalhos (por exemplo, em repositórios institucionais, sites e perfis pessoais) a qualquer momento, após o processo editorial da Revista LaborHistórico.