A gramática galega, un río de curso curto e sinuoso. Panorama histórico dos estudios gramaticais sobre o galego

Authors

  • Francisco Cidrás Instituto da Lingua Galega, Universidade de Santiago de Compostela
  • Francisco Dubert-García Instituto da Lingua Galega, Universidade de Santiago de Compostela

DOI:

https://doi.org/10.24206/lh.v3i1.17110

Keywords:

galego, gramática galega, morfoloxía, sintaxe, historiografía gramatical

Abstract

Este traballo pretende ser unha revisión histórica dos estudos que se teñen realizado sobre a morfoloxía e a sintaxe do galego. Ora ben, o obxectivo da presente contribución é ofrecer unha panorámica das liñas mestras da produción gramatical galega, non unha prolixa enumeración de traballos publicados ata o presente. Tras analizar o atraso histórico con que o galego chegou a ser obxecto de estudo científico rigoroso e as causas deste atraso, preséntase unha exposición crítica sobre as liñas temáticas e orientacións dominantes nos estudos de morfoloxía e de sintaxe do galego. O traballo remata cunha exposición dos desafíos que ten a lingüística galega cara ao futuro.


Author Biographies

Francisco Cidrás, Instituto da Lingua Galega, Universidade de Santiago de Compostela

Doutor en Filoloxía Galega, é Profesor Titular do Departamento de Filoloxía Galega da Universidade de Santiago de Compostela (USC), do que foi director ata hai uns meses. Investigador do Instituto da Lingua Galega, é tamén Académico Correspondente da Real Academia Galega e membro do equipo de redacción da Gramática desta institución, actualmente en curso.

Francisco Dubert-García, Instituto da Lingua Galega, Universidade de Santiago de Compostela

Doutor en Filoloxía Galega, é Profesor Titular do Departamento de Filoloxía Galega da Universidade de Santiago de Compostela (USC) e actual secretario do Instituto da Lingua Galega. Membro do equipo de redacción da Gramática da Real Academia Galega.

References

ALGa = Instituto da Lingua Galega (1990-): Atlas Lingüístico Galego. A Coruña: Fundación Barrié de la Maza [Vol. I, Morfoloxía Verbal, 1990; Vol. II, Morfoloxía Non-Verbal 1995].

ALONSO PINTOS, Serafín. O proceso de codificación do galego moderno (1950-1980). A Coruña: Fundación Barrié de la Maza / Instituto da Lingua Galega, 2006.

ÁLVAREZ, Rosario. A gramática galega no século XX. O contributo de Carvalho Calero. In: BISCAINHO FERNANDES, Carlos Caetano; SÁNCHEZ REI, Xosé Manuel (Eds.). Ricardo Carvalho Calero: ciencia, literatura e nación. A Coruña: Universidade da Coruña, 2011, p. 13-29.

ÁLVAREZ, Rosario; REGUEIRA, Xosé Luís; MONTEAGUDO, Henrique. Gramática galega. Vigo: Galaxia, 1986.

ÁLVAREZ, Rosario; XOVE, Xosé. Gramática da lingua galega. Vigo: Galaxia, 2002.

BILEGA = GARCÍA GONDAR, Francisco (Dir.). Bibliografía informatizada da lingua galega. Santiago de Compostela: CIRP [en liña], 1998-, http://www.cirp.es/bdo/bil/bilega.html.

CAMARA JR., Joaquim Mattoso. Estrutura da língua portuguesa, Petrópolis: Editora Vozes, 1970.

CARBALLO CALERO, Ricardo. Gramática elemental del gallego común. Vigo: Galaxia, 1966 [19797].

CIDRÁS ESCÁNEO, Francisco. A sintaxe na gramática: problemas de descrición e problemas de prescrición. In: ÁLVAREZ, Rosario; MONTEAGUDO, Henrique (Eds.). Norma lingüística e variación. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega / Instituto da Lingua Galega, 2004, p. 335-357.

DUBERT GARCÍA, Francisco. Variación e cambio na morfoloxía do artigo definido galego. In: MARIÑO PAZ, Ramón; VARELA BARREIRO, Xavier (Eds.). Lingüística histórica e edición de textos galegos medievais. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2015, p. 127-146.

FERNÁNDEZ REI, Francisco. Dialectoloxía da lingua galega. Vigo: Xerais, 1990.

FERNÁNDEZ REI, Francisco. O Instituto da Lingua Galega (1971-1990). Contribución á investigación e á normalización do galego. In: BREA, Mercedes; FERNÁNDEZ REI, Francisco (Coords.). Homenaxe ó professor Constantino García. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1991, tomo I, p. 15-46.

FERNÁNDEZ SALGADO, Benigno. Os rudimentos da lingüística galega. Un estudio de textos lingüísticos galegos de principios do século XX (1913-1936). Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 2000.

FREIXEIRO MATO, Xosé Ramón. Sebastián Martínez-Risco na cultura galega. Santiago de Compostela: Laiovento, 1994.

FREIXEIRO MATO, Xosé Ramón. Gramática da lingua galega. Vol. I: Fonética e Fonoloxía (1998). Vol. II: Semántica (1999). Vol. III: Morfosintaxe (2000). Vol. IV: Gramática do texto (2003). Vigo: A Nosa Terra, 1998-2003.

FREIXEIRO MATO, Xosé Ramón. Estilística da lingua galega. Vigo: Xerais, 2013.

GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto: “Limiar” á reprod. facsim. de Lugrís Freire (1931), 2006.

GLEASON, H. A. An introduction to descriptive linguistics. New York: Holt, Rinehart and Winston, 1961.

HENRÍQUEZ SALIDO, Mª do Carmo. As gramáticas do galego do século XIX. In: Actas do Iº Congresso Internacional da Língua Galego Portuguesa na Galiza. Ourense: AGAL, 1986, p. 443-468.

HENRÍQUEZ SALIDO, Mª do Carmo. Contributos para umha história da lingüística galega (1964-1974). In: BREA, Mercedes; FERNÁNDEZ REI, Francisco (Coords.). Homenaxe ó profesor Constantino García. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1991, tomo 2, p. 83-93.

HERMIDA GULÍAS, Carme. Os precursores da normalización. Defensa e reivindicación da lingua galega no Rexurdimento (1840-1891). Vigo: Xerais, 1992.

KABATEK, Johannes. O príncipe Louis Lucien Bonaparte: precursor da lingüística galega. Cadernos de Lingua, 6, p. 5-26, 1992.

LUGRÍS FREIRE, Manuel. Gramática do idioma galego. A Coruña: Imprenta Moret, 1922 [1931]. [Reprod. facsim. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega, 2006].

MATTHEWS, Peter. Inflectional morphology. Cambridge: CUP, 1972.

MATTHEWS, Peter. Morphology. Cambridge: CUP, 1991.

NOMIG = Instituto da Lingua Galega; Real Academia Galega. Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego. Vigo: Real Academia Galega, (1982) [2012].

REGUEIRA, Xosé Luís. A contribución alemana á lingüística galega. In: BREA, Mercedes; FERNÁNDEZ REI, Francisco (Coords.). Homenaxe ó profesor Constantino García, Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1991, tomo 2, p. 155-178.

REGUEIRA, Xosé Luís. Os estudios de lingüística galega. In: LORENZO, Ramón; ÁLVAREZ, Rosario (Eds.). Homenaxe á profesora Pilar Vázquez Cuesta. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1996, p. 47-67.

REGUEIRA, Xosé Luís; BOULLÓN, Ana; CIDRÁS, Francisco; GONZÁLEZ SEOANE, Ernesto; MARIÑO, Ramón; TATO, Fernando. Guía bibliográfica de lingüística galega. Vigo: Xerais, 1996.

SACO ARCE, Juan Antonio. Gramática gallega. Ourense: Gráficas Tanco, 1868 [1967].

SÁNCHEZ REI, Xosé Manuel. Trazos xerais da tradición gramatical galega. Revista Galega de Filoloxía, 6, p. 93-121, 2005.

SÁNCHEZ REI, Xosé Manuel. Algunhas observacións sobre a Gramática elemental del gallego común de Ricardo Carvalho Calero. Madrygal, 11, p. 101-112, 2008.

SANTAMARINA, Antón. El verbo gallego. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela, 1974.

SANTAMARINA, Antón. Informe de Ramón Piñeiro á Real Academia Galega. Boletín da Real Academia Galega, 370, p. 7-17, 2009.

SPENCER, Andrew. Morphological theory. Oxford: Blackwell, 1991.

STUMP, Gregory T. Inflectional morphology. Cambridge: CUP, 2001.

Downloads

Published

2018-04-23

Issue

Vol. 3 No. 1 (2017): Lingüística Galega. A contribución do Instituto da Lingua Galega

Section

Artigos - Dossiê Temático

License

Authors who publish with this journal agree to the following:

a. The authors hold copyright of the published papers; authors are the sole responsible party for published papers content; the published paper is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License which allows the sharing of the publication as long as there is acknowledgement of authorship and publishing by Revista LaborHistórico.

b. Authors should seek previous permission from the journal in order to publish their articles as book chapters. Such publications should acknowledge first publishing by LaborHistórico.

c. Authors may publish and distribute their papers (for example, at institutional repositories, author's sites) at any time during or after the editorial process by Revista LaborHistórico.